کنتاکتور چیست؟

کنتاکتور یک وسیله الکترومغناطیسی است که از آن به منظور قطع و وصل کردن مدار ها استفاده می شود. این کار به کمک یک سیم پیچ مغناطیسی انجام می شود. سیم پیچ مغناطیسی با القاء جریان مغناطیسی باعث حرکت قسمت آهنربایی شده و مدار را وصل می کند. کنتاکتورها هم مدار های سه فاز و هم مدارهای تک فاز را وصل می نمایند. عکس این قضیه نیز وجود دارد؛ یعنی با قطع شدن و قطع اتصال بوبین، کنتاکتور نیز قطع می شود. همه انواع کنتاکتور ها دارای 3 کنتاکت اصلی می باشند که از آن ها برای کنترل مدار قدرت استفاده می کنند. کنتاکتور به صورت یک رله یا سوئیچ در نظر گرفته می شود که عملکرد آن به وسیله یک مدار مشخص کنترل خواهد شد.

امروزه کاربرد های وسیعی در مورد انواع کنتاکتور ها وجود دارد و از آن ها به عنوان کاربردی ترین و مهم ترین تجهیزات برقی و سیستم های قدرت یاد می شود. مهم ترین استفاده هایی که از انواع کنتاکتور ها در صنعت صورت می گیرد، شامل موارد زیر می باشد:

•       نورپردازی
•       کنترل و هدایت موتور های الکتریکی
•       بانک های خازنی
•       گرمایش
•       استفاده از آن ها در تبخیر کننده های الکتریکی
•       کاربرد آن ها در بار های الکتریکی مختلف

این نوع تجهیزات به وسیله تحریک کردن بوبین موجود در داخل کنتاکتور، برای قطع و وصل شدن مدار های قدرت به کار می رود که به وسیله ولتاژ DC و یا ولتاژ AC  تحریک می شوند. علاوه بر این، می توان کنتاکتور را یکی از اجزا مهم و ضروری در تابلو های برق به حساب آورد که در این مورد به آن کلید الکترومغناطیسی یا Electromagnetic Contact می گویند. با استفاده از کنتاکتور می توان مدار را از راه دور و به راحتی کنترل نمود.

معرفی کنتاکتور اشنایدر

کنتاکتورهای اشنایدر یکی از قدیمی ترین و پرکاربرد ترین تجهیزات اشنایدر به شمار می آید. برند شناخته شده اشنایدر همیشه جزء پر طرفدارترین برندهای اروپایی در بازار ایران می باشد . این نوع از کنتاکتور ها از دو هسته تشکیل شده اند که حالت E شکل دارند. یکی از هسته های موجود، متحرک و دیگری ثابت است. هر کدام از هسته ها عملکرد مجزایی دارند و در کنار هم باعث فعالیت کنتاکتور می شوند. به طور مثال هسته متحرک زمانی که حرکت و شروع به فعالیت می کند می تواند تعداد زیادی از کنتاکت های باز را به صورت بسته و کنتاکت های بسته را به صورت باز در آورد. در هسته ثابت کنتاکتور اشنایدر نیز یک سیم پیچ قرار دارد که عبور جریان از سیم پیچ باعث به وجود آمدن نیرویی می شود و در نتیجه سبب اتصال هسته متحرک به هسته ثابت می شود.

به طور کلی می توان گفت که کنتاکتور ها به دستگاه هایی متصل می شود که دارای جریان بالا هستند و اتصال آن ها نیز به صورت مستقیم خواهد بود. به بیانی دیگر کنتاکتور ها را متشکل از یک سیستم مغناطیس الکتریکی می دانند که همه آن ها دارای یک سمت ثابت و یک سمت متحرک هستند و در مورد کنتاکتورهای اشنایدر نیز این موضوع کاملا صادق است. قسمت متحرک و ثابت کنتاکتور نیز به وسیله یک فنر از هم مجزا نگه داشته می شوند. در قسمت فنر جدا کننده قسمت های ثابت و متحرک معمولا کنتاکت های عایقی وجود دارد که به دو قسمت ثابت و متحرک وصل هستند. این کنتاکت ها هم زمان با قسمت های ثابت و متحرک به حرکت در می آیند.

اشنایدر دارای سری های مختلفی از انواع کنتاکتورها است که پر فروش ترین آن ها سری D می باشد؛ اما سری های دیگری مانند سری F دارای قابلیت های متعدد و کاربرد های تقریبا مشابه با سری D می باشند. اما دلایل متعددی وجود دارد که باعث محبوبیت این سری از کنتاکتور ها شده است. مهم ترین دلیل آن این است که سری های D در مصارف مختلفی به کار می روند. از جمله این مصارف می توان به استفاده در مدارات روشنایی، بانک های خازنی، الکتروموتورها و بسیاری دیگر از تجهیزات الکتریکی اشاره کرد. همین امر باعث گستره  وسیع کاربردهای این نوع از کنتاکتور ها شده است و در نتیجه محبوبیت و فروش بیشتر آن را در بازارهای داخلی و خارجی در پی داشته است. علاوه بر موارد ذکر شده، در کنتاکتورهای سری D می توانیم شاهد بالاترین ضریب امنیت باشیم. طول عمر و دوام این سری از محصولات نیز بیشتر از سری های مشابه پیشبینی شده است.

به طور کلی، اشنایدر نیز همانند دیگر انواع کنتاکتور های موجود در بازار در تابلو برق های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد و عملکرد آن نیز به صورت قطع و وصل کردن مدار های الکتریکی می باشد. پر مصرف ترین کنتاکتور مورد استفاده در داخل کشور را می توان کنتاکتور های اشنایدر در نظر گرفت که دارای بیشترین استفاده در صنایع الکتریکی بوده و از کیفیت بسیار مطلوبی نیز برخوردار هستند. جهت دریافت قیمت کنتاکتورهای اشنایدر با واحد فروش اتوماسیون راد ارتباط برقرار نمایید.

از لحاظ توان آمپر می توان تنوع بسیار بالایی را در مورد کنتاکتور های اشنایدر متصور شد. همچنین در مورد ولتاژ بوبین نیز تنوع زیادی در سری های مختلف آن وجود دارد که باعث بالا رفتن محبوبت و قابلیت های این محصولات شده است. از مهم ترین کنتاکتور های اشنایدر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

•       کنتاکتور فرمان
•       کنتاکتور خازنی
•       کنتاکتور مینی
•       کنتاکتور چپ گرد
•       کنتاکتور قدرت
•       کنتاکتور قفل شو

مزیت های استفاده از کنتاکتور اشنایدر

همان طور که گفته شد، کنتاکتور ها دارای مزیت های مختلفی هستند که در انواع مدل های آن ها صدق می کند. اما اگر بخواهیم به مزیت های استفاده از کنتاکتور های اشنایدر بپردازیم، می توانیم قابلیت ها و جزئیات بیشتری را ارزیابی کنیم. از مهم ترین مزیت هایی که در مورد این تجهیزات وجود دارد قابلیت بالای آن ها در قطع و وصل کردن مدار های الکتریکی است. معمولا این قطع و وصل ها می تواند در دفعات بسیار زیاد تکرار شود که این کنتاکتور عملکرد فوق العاده ای در سرعت بالا و تعداد قطع و وصل زیاد دارد . علاوه بر این، قابلیت کنترل از راه دور نیز برای کنتاکتورهای اشنایدر وجود دارد و می توان از نقاط مختلف و با هر موقعیتی آن را کنترل کرد. البته لازم به ذکر است که در مراحل مختلف کار با دستگاه نیز می توان آن را از راه دور کنترل کرد که قابلیت بسیار قابل توجهی می باشد. این قابلیت باعث راحت بودن کار با دستگاه و همچنین راحتی کار اپراتور می شود. از دیگر مزیت هایی که برای کنتاکتور های اشنایدر وجود دارد می توان به توانایی اتوماتیک کردن مدار های آن اشاره کرد. مدار های فرمان را می توان به کمک کنتاکتور ها به صورت اتوماتیک در آورد.

همان طور که می دانید، استفاده از انواع کنتاکتور ها دارای مزیت های زیادی نسبت به استفاده از کلید می باشد. در این مورد عمر مکانیکی را می توان مثال زد که کلید ها در مقابل ساییدگی آسیب پذیر هستند و به علت قطع و وصل شدن های پی در پی و دستی، امکان خرابی و ساییدگی کلید افزایش می یابد اما در مورد کنتاکتور ها به دلیل امکان قطع و وصل شدن خودکار مدار، این مشکلات وجود ندارد و سیستم دارای استهلاک بسیار کمتری است. سرعت قطع و وصل کردن مدار نیز از دیگر مزایایی است که در مورد کنتاکتور های اشنایدر و دیگر انواع کنتاکتور وجود دارد. در این تجهیزات به دلیل طراحی مدار فرمان مناسب، امکان قطع و وصل شدن خودکار و بسیار سریع سیستم وجود دارد که در پیشبرد سریع کارها بسیار تاثیر گذار است.

یکی از مهم ترین مشکلاتی که در مورد مدارها و تابلوهای برق وجود دارد این است که با قطع برق و وصل شدن مجدد آن، به منظور راه اندازی دوباره و شروع به کار مدار، نیاز به استارت می باشد که باعث تلف شدن زمان زیادی می شود. این موضوع در مورد انواع کنتاکتور ها به صورت یک مزیت در نظر گرفته می شود چرا که در صورت قطع شدن برق و اتصال مجدد آن، برای راه اندازی مدار نیازی به استارت می باشد. علاوه بر این، راه اندازی مجدد مدار با استفاده از کلید با خطرات مختلفی نیز همراه است که مهم ترین آن وصل شدن ناگهانی می باشد.

حفاظت دستگاه ها توسط کنتاکتور های اشنایدر و دیگر مدل های موجود با اطمینان بالاتری همراه است و به همین دلیل توصیه بر استفاده از این تجهیزات می باشد. همچنین از لحاظ اقتصادی نیز می توان آن ها را بسیار به صرفه تر در نظر گرفت زیرا احتمال خراب شدن و استهلاک آن ها به مراتب کمتر از انواع کلیدها می باشد. کنتاکتور ها را می توان به صورت مستقیم به پی ال سی (PLC) نیز متصل کرد که از دیگر قابلیت های مهم موجود در این تجهیزات به شمار می رود.

انواع کنتاکتور اشنایدر

کنتاکتور های اشنایدر دارای انواع مختلفی هستند که در یک بررسی کلی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

•       کنتاکتور تک فاز
•       کنتاکتور سه فاز

بر روی هر کدام از انواع کنتاکتور های تک فاز و سه فاز، چند کنتاکت باز و بسته وجود دارد که کنتاکت های فرمان هستند. از این کنتاکت ها می توان در مسیر های مختلفی مانند مسیر فرمان و بخش های دیگر مربوط به فرمان مدار مورد استفاده قرار داد. رنج جریان، اندازه و ابعاد مختلفی برای انواع کنتاکتور ها وجود دارد که بر اساس آن ها مدل های مختلفی ساخته می شود. در این مورد، پرکاربردترین آمپر های کنتاکتور ها شامل 9 الی 800 آمپر می باشد. علاوه بر این، ولتاژ بوبین کنتاکتور ها نیز دارای تفاوت های زیادی با هم است و در این مورد نیز ولتاژ های مختلفی وجود دارد. معمول ترین ولتاژ های مورد استفاده در ولتاژ بوبین شامل 24، 48، 110، 220 و 380 ولت است.

کنتاکتور تک فاز

یکی از انواع کنتاکتور های اشنایدر، کنتاکتور تک فاز می باشد که از آن می توان به جای کنتاکتور های فرمان استفاده کرد. از کنتاکتورهای تک فاز می توان به جای رله های شیشه ای نیز استفاده کرد. دلیل آن نیز وجود ماژول های مختلفی مانند دو پل و تک پل می باشد. این ماژول ها با تحریک مدار فرمان، وضعیت خود را تغییر می دهند و به این ترتیب مورد استفاده قرار می گیرند.

کنتاکتور تک فاز را اصولا می توان یک رله در نظر گرفت. این نوع کنتاکتور ها همانند بوبین های سه فاز دارای صدای بسیار کمی هستند و به دلیل دارا بودن همین خصوصیت، به کنتاکتور تک فاز بی صدا معروف هستند. با اتصال برق بوبین ها، رله به حالت فعال در می آید و وصل می شود. کنتاکتور تک فاز نسبت به کنتاکتور سه فاز دارای اندازه ای کوچک تر است.

کنتاکتور تک فاز دارای پایه های مختلفی است که از کنتاکت های قدرت آن می توان به پایه های 1، 2، 3 و 4 اشاره کرد. در این مدل از کنتاکتورها، پل های مختلفی نیز وجود دارد که در این مورد می توان تقسیم بندی هایی را در نظر گرفت. بر این اساس، پایه های 1 و 2 را پل اول به حساب می آورند و در مورد پل دوم نیز شامل پایه های 3 و 4 می باشد. هر کنتاکتور تک فاز باید دارای یک مدار فرمان مجزا نیز باشد. این مدار فرمان می تواند عملکرد های مختلفی داشته باشد. به طور مثال می توان این مدار فرمان را یک کلید فرمان و یا همچنین یک شستی استارت- استپ در نظر گرفت. برای نصب کلید فرمان در کنتاکتور های تک فاز، فقط کافی است که از خروجی فیوز سیستم به قسمت ورودی آن، یک ارتباط موثر ایجاد شود. در این صورت با وصل کردن خروجی کلید فرمان به ورودی، می توان کنتاکتور تک فاز را وصل نمود.

کنتاکتور تک فاز دارای کاربرد های مختلفی است و در زمینه های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد. از مهم ترین کاربردهای آن می توان به کنترل کولر های گازی و اسپیلت اشاره کرد که یکی از بیشترین استفاده های انواع کنتاکتور تک فاز می باشد. علاوه بر این، از کنتاکتور تک فاز می توان در هوشمندسازی ساختمان ها استفاده کرد. کنترل روشنایی و سیستم های مربوط به ایجاد روشنایی و دستگاه های ماینر نیز از دیگر کاربردهای کنتاکتور تک فاز می باشد که امروزه بسیار مورد استفاده می باشد. از کنتاکتور تک فاز در پمپ های آبیاری و پمپ های کف کش کشاورزی نیز به فراوانی استفاده می شود. بنابراین می توان گفت که کنتاکتور تک فاز دارای کاربردهای وسیع و مختلفی است و روز به روز به کاربردهای آن ها نیز افزوده می شود. این نوع از کنتاکتور عموما دارای قیمتی بالاتر از انواع کنتاکتور سه فاز می باشد؛ اما به طور کلی قیمت کنتاکتور را بر اساس آمپر عبوری از مدار تعیین می کنند.

کنتاکتور سه فاز

کنتاکتور سه فاز معمولا دامنه آمپر عبوری گسترده ای دارد و از 13 تا 220 ولت را نیز پشتیبانی می کند. کنتاکتور سه فاز از لحاظ ظاهر، مقدار جریان عبوری و قیمت، دارای تفاوت های زیادی با کنتاکتور تک فاز می باشد. در بازار های داخلی معمولا قیمت کنتاکتور سه فاز نسبت به کنتاکتور تک فاز پایین تر می باشد اما پارامترهای مختلفی در تعیین قیمت کنتاکتور تاثیر گذار است.

قسمت های اصلی کنتاکتور اشنایدر

تمام کنتاکتور ها اعم از انواع کنتاکتور سه فاز و تک فاز دارای سه بخش اصلی می باشند. این بخش ها شامل تیغه، بوبین و قاب عایق است. هر یک از بخش های فوق دارای یک سری جزئیات دیگر مانند کنتاکت های کمکی و غیره می باشند. در ادامه به بررسی هر کدام از این بخش ها می پردازیم.

تیغه: تیغه های کنتاکتور در انواع تک فاز و سه فاز به دو نوع مختلف تقسیم می شوند. این دو نوع شامل تیغه های قدرت و فرمان هستند. تیغه های قدرت را کنتاکت های اصلی می نامند که جریان اصلی قدرت از طریق آن ها عبور می کند. در مورد تیغه ای فرمان نیز که به کنتاکت های فرمان معروف هستند، به منظور استفاده در بخش فرمان به کار می روند. معمولا تیغه های فرمان بر روی بدنه کنتاکتور به دو صورت قرار داده می شوند. به صورت نرمال باز و نرمال بسته. بعد از هر بار که سیم پیچ تحریک و فعال شد، به حالت عکس خود تغییر حالت می دهد. به حالت نرمال باز، NO و به حالت نرمال بسته نیز NC گفته می شود.

بوبین کنتاکتور: بوبین کنتاکتور که آن را تحت عنوان سیم پیچ و کویل نیز نام گذاری می کنند، شامل یک هسته مغناطیسی است که به صورت سیم پیچی در آمده است. وظیفه  این قسمت از کنتاکتور، عمل باز و بسته کردن کنتاکت ها می باشد که این عملکرد با ایجاد نیروی مغناطیسی به منظور اتصال فیزیکی تیغه های هادی می باشد.

محفظه عایقی: در مورد کنتاکتور ها، محفظه های عایقی مختلفی وجود دارد که معمولا به وسیله موادی مانند باکالیت و نایلون عایق بندی صورت می گیرد. این عایق به صورت یک ایزوله در نظر گرفته می شود که نقش قاب نگهدارنده و محافظ را نیز به عهده دارد. این عایق ها برای جلوگیری از احتمال برق گرفتگی و ایجاد غبار، آب و چربی مورد استفاده قرار می گیرد. معمولا با گذر زمان و استفاده  مکرر از سیستم، احتمال آلودگی کنتاکتور وجود دارد که با استفاده از این عایق ها می توان از آن جلوگیری کرد.