فیوز مینیاتوری (Miniature Circuit Breaker) از کاربردی ترین تجهیزات حفاظتی محسوب می گردد. اصلی ترین عملکرد کلید مینیاتوری، حفاظت از جریان برق اضافی و محافظت اتصال کوتاه می باشد. به این معنی که وقتی جریان برق بیش از اندازه معین شده باشد، مدار را قطع می کند. از ویژگی های مهم این قطعه، عملکرد خودکار آن است که بعد از قطع مدار، مجدد به حالت اولیه باز می گردد. معمولا فیوز مینیاتوری با کلیدهای معمولی در اندازه، درجه جریان، هزینه، ساختار و زمان ذوب تفاوت دارند. کلیدهای مینیاتوری از نظر جریان الکتریکی به دو گروه جریان نامی (بیشترین میزان جریان مجاز که کلید بدون قطعی آن را تحمل می کند) و جریان لحظه ای (مقدار جریانی که کلید در یک لحظه یا یک ثانیه قابلیت تحمل دارد و به صورت یک عدد بزرگ نشان داده می شوند) دسته بندی می شوند.
ساختمان و نوع عملکرد فیوز مینیاتوری
از نظر ساختمان، فیوز مینیاتوری، از یک بدنه کوچک تشکیل گردیده که به شکل استوانه ای و مستطیلی می باشد. کلیدهای مینیاتوری از نظر ساختمان داخلی دارای دو فلز غیر همجنس هستند که زمان اضافه بار، گرم شده و باعث قطع شدن مدار الکتریکی می شوند. این فرایند از رسیدن آسیب جدی به دستگاه های الکتریکی جلوگیری می نمایند. اجزای مهم یک فیوز مینیاتوری شامل فلز بی متال، بازوی محرک، اهرم قطع و وصل جریان، ترمینال های ورودی و خروجی، جرقه گیر و سیم پیچ قطع می باشد.
از نظر عملکرد، فیوز مینیاتوری به دو حالت بی متال و الکترومغناطیسی عمل می کند. در ادامه هر یک مورد بررسی قرار گرفته و تفاوت آنها توضیح داده می شود.
ساختمان داخلی فیوز مینیاتوری
عملکرد الکترومغناطیسی
در فیوز مینیاتوری، حالت الکترومغناطیسی با خطای اتصال کوتاه ارتباط دارد. به این شکل که، وقتی یک جریان با ولتاژ بالا از مدار عبور می کند، حرارت افزایش پیدا کرده و مدارهای الکتریکی را تحت تاثیر قرار می دهد. در این شرایط احتمال آتش سوزی، از بین رفتن مدار، کلید و پریز بیشتر است. وظیفه کلید MCB شناسایی چنین جریان های اتصال کوتاه می باشد.
عملکرد بی متال
شناسایی جریان اضافی به عملکرد بی متال مربوط است. وقتی یک جریان بار اضافی اتفاق می افتد، فیوز مینیاتوری به وسیله دو قطعه بی متال (فلز نیمه هادی) عمل می کند. در این شرایط هر چقدر جریان بیشتری در کار باشد، فلز نیمه رسانا گرم تر و خمیده می گردد و در نهایت موجب قطع مدار می شود. محدوده جریان برق در این تجهیز بین 2 تا 100 آمپر است.
انواع فیوز مینیاتوری
قبل از پرداختن به انواع فیوز مینیاتوری، توجه به این نکته ضروری است که کلیدهای MCB بر اساس محدوده قطع جریان برق متنوع هستند و به دو گروه تندکار و کندکار دسته بندی می شوند. محدوده کلیدهای تندکار از لحاظ قطع جریان هنگام اضافه بار در مدار کمتر بوده و با تاخیر بسیار کم، مدار را قطع می کند. در حالی که محدوده کلید کندکار از لحاظ قطع جریان بیشتر بوده و عمل تاخیر سرعت بیشتری دارد. کلیدهای کندکار برای محافظت از موتورهای الکتریکی انتخاب مناسبی هستند. بر همین پایه انواع فیوزهای مینیاتوری عبارت هستند از:
کلید مینیاتوری نوع B (تندکار)
فیوز مینیاتوری نوع B بهترین گزینه برای روشنایی تاسیسات صنعتی و ساختمان های مسکونی است. عکس العمل این نوع فیوز سریع بوده و مناسب بارهای مقاومتی یا القایی کوچکتری می باشند. هر وقت جریان بار 3 الی 5 برابر جریان نامی از مدار عبور کند، کلید مدار را قطع می نماید. مصارف خانگی، سیستم های IT بهترین موارد برای کاربرد کلیدهای مینیاتوری تیپ B هستند. در بازار فروش انواع فیوزهای مینیاتوری، این گروه به تیپ روشنایی شناخته می شوند.
انواع کلید مینیاتوری
کلید مینیاتوری نوع C (کندکار)
فیوز مینیاتوری تیپ C در مصارف خانگی و تاسیسات صنعتی که از موتورهای القایی و کم توان استفاده می شود، کاربرد دارد. در موتورهای وسایل خانگی مانند کولر گازی و پمپ های آب خانگی و لامپ های فلورسنت معمولا نوع C بکار می رود. جریان اضافی که این تیپ ها قطع می کنند بین 5 الی 10 برابر جریان نامی است. در بازار این مدل از فیوزها به تیپ موتوری شناخته شده هستند.
کلید مینیاتوری نوع D (بسیار کندکار)
بیشترین محدوده قطع جریان برق به مدل D اختصاص دارد. این نوع از فیوز مینیاتوری برای تجهیزاتی مانند ترانسفورماتورها، دستگاه های جوش و تجهیزات X-Ray در بیمارستان ها که دارای بارهایی با ضریب اشباع بالاتر هستند، کاربرد دارد. این مدل برای مصارف خانگی انتخاب مناسبی نمی باشد؛ زیرا هیچگونه شرایط حفاظتی را به وجود نمی آورد. آنها برای ژنراتورها و موتورهای بزرگ طراحی گردیده اند. جریان نامی برای تیپ D ، 10 الی 20 جریان است.
کلید مینیاتوری نوع K
برای محافظت از مدارهای قدرت، مدل فیوز مینیاتوری K کاربرد دارد. این کلید نسبت به جریان اضافه بار حساس تر است و مدار را سریعتر قطع می کند. این مدل در ترانس ها و موتورهایی که از مدارهای قدرتی تشکیل گردیده اند، بکار می رود.
کلید مینیاتوری نوع Z
از نظر حساس بودن و عکس العمل سریع گروه Z در جایگاه اول است. این مدل از کلید ها در جریان 2 الی 3 برابری عکس العمل نشان می دهند و جریان اتصال کوتاه یا جریان بار اضافی را قطع می کنند. به علت حساسیت بالای این گروه، مناسب ترین گزینه برای مدارهای PLC و بردهای الکترونیکی می باشند.
انواع فیوز مینیاتوری بر اساس نوع کارکرد
بر طبق نوع کاربرد، فیوز مینیاتوری به دو دسته تک فاز و سه فاز تقسیم بندی می گردد. تک فازها برای حفاظت از جریان بار اضافه و جریان اتصال کوتاه کاربرد دارند و شامل کلیدهای تک پل و دو پل (تعداد ورودی و خروجی) می باشند. فیوز سه فاز در تجهیزات صنعتی مانند الکتروموتورهای القایی، پمپ های سه فاز، کولرهای گازی و ماشین آلات صنعتی استفاده فراوان دارند.
کاربرد کلید مینیاتوری در انواع تجهیزات
کاربرد فیوز مینیاتوری
اینکه چرا فیوز مینیاتوری در صنایع و مصارف خانگی کاربرد فراوانی دارد، به انواع حفاظت هایی که این کلید ایجاد می کند، باز می گردد. حفاظت از تجهیزاتی مانند کابل ها در برابر آتش سوزی، محافظت مغناطیسی از مدارها در برابر اتصالات کوتاه، جداسازی بخش های آسیب دیده از مدارهای سالم و حفاظت حرارتی در برابر اضافه بار بارزترین ویژگی های انواع کلیدهای مینیاتوری می باشند. به طور کلی بیشترین کاربرد فیوزهای مینیاتوری عبارت هستند از:
- تابلوهای برق خانگی
- محافظت از سیستم روشنایی ساختمان ها
- محافظت از موتورهای الکتریکی
- تجهیزات گرمایشی
- حفاظت از ترانسفورماتورها
- حفاظت از مدارهای قدرت
- محافظت از قطعات نیمه رسانا
مزایا و معایب فیوز مینیاتوری
مزایا
- دقت بالا
- امکان استفاده بعد از قطعی و اصلاح خطا
- امکان قطع جریان های بسیار پایین و تشخیص آنها
- قابلیت محافظت و کنترل همزمان با یکدیگر
- عملکرد سریع
معایب
- حساس بودن به شرایط محیطی مانند رطوبت، گرد و غبار و دما
- گرفتن فضای بیشتر نسبت به فیوزهای ساده
- نیاز به فضای بیشتر هنگام نصب به علت اندازه بزرگتر نسبت به فیوزهای ساده
- عدم قابلیت تعمیر بعد از خرابی و نیاز به تعویض
- قیمت بیشتر نسبت به کلیدهای ساده
- قیمت بیشتر
راهنمای خرید فیوز مینیاتوری
اگر جزء کسانی هستید که از سایت اتوماسیون راد بازدید می کنید و یا با کارشناسان این مجموعه در تماس هستید، برای خرید فیوز مینیاتوری باید به چند نکته طلایی توجه کنید.
- مناسب بودن جریان مدار شکن و بار الکتریکی محافظت شده
- میزان ظرفیت کلید مینیاتوری در شکستن جریان بدون آسیب زدن به قطعات
- مناسب بودن کلید با تعداد فازهای مدار الکتریکی مورد استفاده
- برند مورد استفاده
- کیفیت محصول
- داشتن ایمنی و استانداردهای لازم
- استفاده از قطع کننده مناسب برای جلوگیری از آسیب های احتمالی
- انتخاب آمپر مناسب
توجه به نکات بالا از آسیب های جدی به تجهیزات برقی، خرابی ها و حوادثی چون آتش سوزی پیشگیری می کند.
جمع بندی مطالب
فیوز مینیاتوری یا به اختصار MCB تجهیزی است که مهمترین وظیفه آن محافظت از وسایل خانگی و صنعتی در برابر اتصال کوتاه، اضافه جریان و اضافه بار می باشد. در واقع فیوزهای مینیاتوری حساسیت بالایی داشته و با قطع کردن مدار هنگام عبور جریان بیش از اندازه، تجهیزات را در برابر آسیب ها محافظت می کند. کلیدهای مینیاتوری را می توان بر حسب محدوده قطع جریان (نوع B ، C ، D ، K و Z)، نوع کاربرد (تک فاز، سه فاز) و تعداد پل ( تک پل، دوپل، سه پل، چهار پل) دسته بندی نمود. با توجه به این که کلید MCB از مدارها، کابل و انواع سیستم های الکتریکی در برابر اتصال کوتاه و جریان بیش از حد محافظت می کند و شرایط ایمن را فراهم نموده، در صنایع و مصارف خانگی کاربرد وسیعی دارد. از مزایای این فیوزها می توان به قابل استفاده بودن بعد از اصلاح خطا، دقت بالا، تشخیص کوچکترین جریان های نشتی و حفاظت از تجهیزات اشاره کرد.
در هنگام خرید فیوز مینیاتوری باید نکات طلایی مهمی چون برند محصول، نوع فیوز، کاربرد و موارد مصرف را در نظر داشته باشید. با مراجعه به سایت اتوماسیون راد و تماس با مشاوران و کارشناسان این مجموعه می توانید اطلاعات لازم درباره انواع کلیدهای مینیاتوری، رله شیشه ای، گیج دما، سنسور دما، سنسور حرارتی، کنتاکتور، انواع رله، اینورتر و انکودر را کسب نمایید.